Tag archieven: aardbevingen

Foute KNMI-metingen

21 februari 2019 | Stop Zoutwinning

80 van de 98 versnellingsmeters van het meetnetwerk van het KNMI waren jarenlang verkeerd afgesteld, vanaf het moment dat ze in 2014 geïnstalleerd werden tot in december 2018. Het KNMI wist dit al in augustus 2018 maar maakte dit pas op 21 februari 2019 bekend.

De ruwe gegevens van deze meters zijn op zich niet fout, maar zijn verkeerd “geïnterpreteerd”. Daardoor zijn voor allerlei onderzoeken, modellen en beslissingen verkeerde cijfers gebruikt. Dit geldt o.a. voor het Gevaar- en Risicomodel (HRA) en de Seismische Risicokaart. Omdat deze gegevens de basis vormen voor allerlei veiligheidsbeoordelingen en risicoberekeningen, moeten al deze informatie en de daarop gebaseerde beslissingen opnieuw worden bekeken. Deze gegevens worden ook gebruikt om te bepalen welke schade onder de omgekeerde bewijslast valt die geldt voor gaswinning uit het Groningenveld. Ook publicaties daarover moeten worden aangepast.

Het KNMI meet aardbevingen met een netwerk van seismometers en grondversnellingsmeters. Het netwerk van grondversnellingsmeters levert extra informatie over de intensiteit van een beving aan het aardoppervlak. Grondversnelling is een maat voor de intensiteit van een beving. Magnitude daarentegen is een maat voor de kracht van een beving en wordt met seismometers bepaald. Voor de intensiteit aan het oppervlak zijn onder andere de diepte van de beving en de samenstelling van de ondiepe ondergrond van belang.

Het KNMI geeft aan dat er geen sprake is geweest van onjuiste meldingen van opgetreden aardbevingen, niet in aantal, tijdstip, locatie of magnitude. Het betreft een meetfout in de versnellingsdata. Informatie over de grondversnelling heeft betrekking op de intensiteit van een beving aan het aardoppervlak. De oorspronkelijke, correcte, meetgegevens zijn niet verloren gegaan.

Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) laat een onafhankelijke audit op de meetdata van het KNMI uitvoeren. Hierbij zal worden gekeken naar de data van alle versnellingsmeters, dus niet alleen naar de verkeerd afgestelde meters.

Deze meetgegevens worden gebruikt voor het inschatten van seismische risico’s en om schade-oorzaken te achterhalen en zijn daarom ook erg belangrijk voor de bewoners van de regio waar zowel gas- als zoutwinning plaatsheeft of gepland is.

Zie ook

Deze week 2 aardbevingen bij Veendam

11 januari 2019 | Stop Zoutwinning

7 januari 2019 was er een aardbeving van 1.3 op de schaal van Richter bij de Langeleegte in Veendam. Volgens Ons Laand, ons lu gaf de meetapparatuur bij Veendam echter 1.72 aan.

Volgens het KNMI is de aardbeving waarschijnlijk niet veroorzaakt door zoutwinning maar door gaswinning in het Drentse Annerveen. Zekerheid daarover hebben we dus niet, wel veel vragen. Het rapport over de Nedmag-calamiteit bij Tripscompagnie is nog steeds niet beschikbaar.

Op 9 januari 2019 was er alweer een aardbeving bij Veendam, nu van 1.0 op de schaal van Richter op 1.000 meter diepte in of bij de gasopslagcavernes van EnergyStock (Gasunie) in Zuidwending bij Veendam. 1.000 meter, dat is nog dichter bij de oppervlakte dan de meeste andere aardbevingen in de regio!

De Gasunie meldt dat zij eerst de analyse van het KNMI afwacht en, indien nodig, nader onderzoek doen bij de zoutcavernes van AkzoNobel en/of bij de gasopslag van de Gasunie.
Door veel mensen gehoord en gevoeld
De aardbeving van 9 januari jl. werd niet alleen in Veendam door veel mensen gehoord en gevoeld maar zelfs tot in Loppersum, hemelsbreed meer dan 40 kilometer van Zuidwending!

Toch beweert de Gasunie in haar communicatie dat bevingen van 1.0 niet gevoeld kunnen worden en nooit schade op kunnen leveren. Onbegrijpelijk.

Ook noemt de Gasunie het mogelijk dat deze aardbeving een natuurlijke oorzaak heeft. Later aangevuld met de opmerking dat activering van breuken door gaswinning als natuurlijke oorzaak wordt gezien. Een buitengewoon vreemde redenering.

Opnieuw is gemeld dat niet alle meetgegevens beschikbaar zijn.

De ongerustheid in en rond Veendam neemt toe. Het is de hoogste tijd dat de overheid de communicatie hierover verbetert en alle informatie beschikbaar stelt voor onafhankelijk onderzoek.

Meer en zwaardere aardbevingen in onze regio

17 november 2018 | Stop Zoutwinning

De gaswinning verschuift naar het zuiden en zuidwesten van de provincie Groningen. Daardoor nemen de seismische risico’s daar en in Noord-Drenthe toe. De productie is hier al eerder verhoogd met als gevolg meer en zwaardere bevingen. Dat zal dus vrijwel zeker nog toenemen.

Tot overmaat van ramp gaat de gaskraan in Noord-Drenthe verder open. Dat is tijdelijk, maar dit duurt wel  8 jaar!

Ons gebied lag al ingeklemd tussen 3 gasvelden: het Groningenveld, het Annerveenveld en het Kiel-Windeweerveld. Daar komt nu nog de gaswinning in het Westerveld (o.a. Vries en Assen) bij. Dat is veel dichterbij dan Zeerijp waar de beving van 3.4 van 8 januari jl. de sensoren in Zuidlaarderveen enorm deed uitslaan.

Langelo is hemelsbreed maar 22 kilometer van Kiel-Windeweer. Volgens de NAM zijn daar, door de gasopslag, aardbevingen mogelijk met een kracht van maximaal tussen de 3.6 en 4.0 op de Schaal van Richter.

Het risico op nog meer en zwaardere bevingen is nog een extra reden om in onze regio zo snel mogelijk te stoppen met zoutwinning. Stop Zoutwinning vindt deze stapeling van risico’s en overlast onverantwoord en onaanvaardbaar!

Bron: Gasbevingenportaal GBB | KNMI

Aardbeving bij Borgercompagnie

16 november 2018 | Stop Zoutwinning

Op 16 november jl. was er een aardbeving  met een kracht van 1.2 op de schaal van Richter bij Borgercompagnie.

Het is nog niet duidelijk of deze beving door de zoutwinning of door de gaswinning veroorzaakt is.

Bron: Gasbevingenportaal GBB | KNMI

Omwonenden zoutputten: ‘Het is gewoon één grote gatenkaas’

4 oktober 2018 | RTV Noord | Marco Grimmon

Omwonenden van twaalf zoutputten tussen Winschoten en Westerlee zijn ongerust over de gevolgen van de zoutwinning. Zij verwijten AkzoNobel een gebrek aan kennis.

De zorgen worden vergroot nu het bedrijf heeft aangegeven dat het meer putten wil slaan.

AkzoNobel wil een dertiende zoutput realiseren tussen Winschoten en Westerlee. Die locatie ligt op enkele tientallen meters van meerdere woningen. Het bedrijf heeft ook toekomstplannen om zes putten te slaan in Zuiderveen.  Lees verder…

Ir. Houtenbos over de risico’s van zoutwinning

12 september 2018 | Stop Zoutwinning

Ir. A.P.E.M. Houtenbos, onafhankelijk onderzoeker bodemdaling, was een van de genodigden voor  het rondetafelgesprek over zoutwinning bij de vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat (EZK) op 12 september jl.

Tweede Kamer der Staten-GeneraalIr. Houtenbos stelt dat de modellen voor de bepaling van risico’s en veroorzaakte schade allerminst betrouwbaar zijn. Daarnaast gebeurt  de afweging over veiligheids- en mileubelangen van omwonenden volgens hem op basis van door de belanghebbende mijnbouwondernemingen verschafte bodemgegevens. De mijnbouwsector bepaalt zelf wat, waar, wanneer en hoe gemeten wordt en hoe die metingen geanalyseerd, geïnterpreteerd en gepubliceerd worden. Die gegevens zijn niet allemaal voor iedereen toegankelijk waardoor de juistheid daarvan niet door onafhankelijke wetenschappers kan worden vastgesteld.

In zijn position paper Standpunten risico’s bodembeweging door zoutwinning legt hij de complexe materie zo duidelijk uit dat die voor iedereen duidelijk is. Hij doet dat ook nog eens in zeer weinig woorden en neemt bovendien geen blad voor de mond.

Een aantal citaten:

“Zoutwinning levert volumeverlies in de ondergrond op. Dit leidt niet alleen tot bodemdaling, maar ook tot herschikking van het rondom en bovenliggende gesteente. Door bodemdaling komt het grondwaterpeil dichter onder het maaiveld te liggen. Dit resulteert in vernatting. Deze kan maar ten dele worden gecompenseerd door aanpassing van het polderpeil aan de gemiddelde bodemdaling. “

“Verdroging kan leiden tot oxidatie van veenpakketten onder bestaande funderingen. Beide fenomenen kunnen tot zetting schade leiden.”

“Door de herschikking van het gesteente tussen caverne en maaiveld kan de productieverbuizing losscheuren van het gesteente, verbuigen of afbreken. Diesel en pekel kan buitenlangs een losgescheurde verbuizing naar het oppervlak weglekken. Een verbogen of afgebroken productieverbuizing sluit beheersing van de pekeldruk en de daaraan gerelateerde bodemdalingssnelheid uit.
Ook kunnen, in tegenstelling tot de gangbare mening in sector, aardbevingen ontstaan.
Aardbevingen door zoutwinning leveren dezelfde schade op als die door gaswinning.

Het risico op instorten van cavernes groeit naarmate de breedte toeneemt en de onderlinge afstand afneemt. Cavernes, die zich, bedoeld of onbedoeld, invreten in meer vloeibare zoutlenzen, kunnen oncontroleerbaar snel groeien en samensmelten tot brede labyrinten, die vroeger of later in zullen storten.”

“Net als bij gaswinning kunnen onverwachte gebeurtenissen veelal niet met de Hand aan de Kraan beheerst worden. Na beëindiging van de winning reageert bodemdalingssnelheid helemaal niet meer op het dicht draaien van de kraan.”

Ir. Houtenbos doet de volgende aanbevelingen:”

  1. Herzie de oorzakelijke keten van delfstofwinning via bodemdaling, polderpeilaanpassing, vernatting/draagkrachtvermindering en verdroging/veenoxidatie tot zetting schade.
  2. Herzie instemming met bestaande winningsplannen in het licht van recente incidenten in Barradeel, Veendam, Winschoten en Twente. Vooral de breedte van en onderlinge afstand tussen cavernes lijkt een onderschatte risicofactor.
  3. Ontmoedig te optimistische risicomodellen ter verkrijging van instemming met winningsplannen. Onthoudt instemming met winningsplannen zonder verzekering tegen schade aan de leefomgeving. Als dit risico commercieel onverzekerbaar blijkt, is de voorgenomen winning kennelijk maatschappelijk onaanvaardbaar.
  4. Haal de regulering van wat er gemeten wort, hoe de metingen geïnterpreteerd en gerapporteerd worden en hoe de voorspelde ontwikkeling getoetst wordt tegen de metingen uit de exclusieve handen van de sector en leg deze terug in de handen van SodM. Eis dat SodM de regels insteekt op de behoeften van waterschappen, gemeentes, provincies, milieuorganisaties en lokale actiegroepen.
  5. Regel de generieke openbaarheid van alle informatie betreffende risico’s voor de leefomgeving.
  6. Keer de bewijslast voor schade door mijnbouw voor alle mijnbouwactiviteiten om.”

Lees voor meer informatie de volledig position paper van Ir. Houtenbos: Standpunten risico’s bodembeweging door zoutwinning .

Hieronder de toelichting van ir. Houtenbos.

Zie ook

KNMI erkent eindelijk dat zoutwinning ook aardbevingen veroorzaakt

3 september 2018 | Stop Zoutwinning
Uit buitenlandse publicaties bleek al langer dat zoutwinning aardbevingen kan veroorzaken. De meldingen over geluiden en trillingen van omwonenden van de zoutwinning bij Veendam werden tot voor kort echter niet serieus genomen.

MijnbouwOok voor de vele aardbevingen rond het zoutwinningsgebied van Nedmag bij Veendam werd geen verklaring gegeven. Wij denken dat eerdere plaatsing van betere meetapparatuur zou hebben aangetoond dat er veel vaker aardbevingen zijn geweest in de omgeving van de zoutwinningslocaties.

Eindelijk wordt nu ook door het KNMI erkend dat zoutwinning tot aardbevingen kan leiden. Volgens het KNMI zijn er op 19 november 2017 bij Winschoten vier bevingen gemeten, waarschijnlijk op ongeveer 400 meter diepte, dus nog dichter bij de oppervlakte dan de gasbevingen. Omdat er te weinig adequate meetapparatuur in die omgeving is geplaatst wordt die nu bijgeplaatst.

3 september 2018 | AD
Ook bevingen bij zoutwinning Groningen
Niet alleen de gaswinning veroorzaakt aardbevingen in Groningen. Ook zout kan de grond laten trillen. Op 19 november vorig jaar zijn er zeker vier bevingen achter elkaar geweest bij een zogeheten zoutcaverne in de buurt van Winschoten. Lees verder …

AkzoNobel en KNMI willen microtrillingen in kaart brengen met ondergronds meetnetwerk

25 april 2018 | OldambtNu.nl

AkzoNobel en het KNMI werken samen aan de ontwikkeling van een ondergronds meetnetwerk om een nauwkeuriger beeld te krijgen van mogelijke microtrillingen ter hoogte van zoutcavernes. Deze cavernes bevinden zich in de dikke steenzoutformaties op een diepte van 1.000 tot 1.500 meter in de ondergrond en zijn gemaakt ten behoeve van zoutwinning of opslag van gassen en vloeistoffen.

In november 2017 werd een microtrilling waargenomen in de ondergrondse steenzoutformatie bij Heiligerlee. Dit zijn trillingen, die met de bestaande meetapparatuur nauwelijks waarneembaar en niet te verklaren zijn.
Lees verder …

Sensoren tonen aan: aardbeving Zeerijp ook bij ons gevoeld

16 januari 2018 | Stop Zoutwinning

De sensoren van het KNMI tonen aan dat de aardbeving met een magnitude van 3.4 van maandag 8 januari 2018 bij Zeerijp in de wijde omtrek voelbaar was, bijvoorbeeld in Leek op 32, Kiel-Windeweer op 25 en Zuidlaarderveen op 27 kilometer afstand!

Ook in onze regio zullen we onze huizen (weer) moeten controleren op nieuwe schade.

Gasbevingenportaal van de Groninger Bodem BewegingWat veel mensen in de rest van Nederland nog steeds niet weten is dat de door de gaswinning veroorzaakte aardbevingen, omdat ze zo ondiep zijn, qua voelbaarheid en schade veel zwaarder zijn dan natuurlijke aardbevingen.

Men noemt alleen de zwaarte volgens de schaal van Richter maar een aardbeving op minder dan 3000 meter onder de grond is natuurlijk veel voelbaarder dan natuurlijke aardbevingen die meestal op twintig tot honderd kilometer diepte plaatsvinden. Daardoor kan er dus ook veel meer schade ontstaan. Ook grondsoort en bodemgesteldheid spelen daar een rol in.

Een gaswinningsaardbeving van 3.4 op de schaal van Richter kan in Noord-Nederland dus veel zwaarder zijn en veel meer schade aanrichten dan een natuurlijke aardbeving met een veel hogere waardering op de schaal van Richter.
Herman Damveld legt dat heel goed uit in het gratis te downloaden boekje “Gas uit Groningen – Vijf jaar na de aardbeving bij Huizinge | Augustus 2017.

Wat betekent dat voor ons?
De door Nedmag beoogde nieuwe zoutwinlocatie bij Kiel-Windeweer, Oud-Annerveen en Zuidlaarderveen ligt tussen 3 gasvelden: het Groningenveld, het Annerveenveld en het Kiel-Windeweerveld. Daarnaast zijn er extra risico’s door de aanwezigheid van veel risicovolle installaties en diepe en ondiepe breuklijnen.

Het gasveld bij Vries is op 14 kilometer en het geplande gasveld bij Midlaren op 6 kilometer van Kiel-Windeweer.

Langelo is hemelsbreed maar 22 kilometer van Kiel-Windeweer. Volgens de NAM zijn daar, door de gasopslag, aardbevingen mogelijk met een kracht van maximaal tussen de 3.6 en 4.0 op de Schaal van Richter.

Mogelijk wordt het effect van de aardbevingen door de zoutlagen ook nog eens versterkt. De aardbeving van 3.4 bij Zeerijp op 27 kilometer afstand deed de sensoren in Zuidlaarderveen enorm uitslaan.

Dit alles roept bij stichting Stop Zoutwinning nog meer vragen op over de risico’s dan we toch al hadden. Wij willen dat alle vragen over risico’s en schade beantwoord worden.

Onzekerheid over de veiligheid
Men weet te weinig over de stapeling van effecten bij de combinatie van gas- en zoutwinning en andere activiteiten in de ondergrond en over de risico’s daarvan.
Veel onderzoek blijkt niet onafhankelijk; de kwaliteit is door onafhankelijke wetenschappers ter discussie gesteld.

De overheid heeft erkend dat men van de gaswinning al niet weet of het veilig is, laat staan van de combinatie van gas- en zoutwinning. Wettelijk is dit niet eens toegestaan; de veiligheid van de inwoners hoort voorop te staan. Wij vinden het onacceptabel dat dit dan toch gebeurt!

De komende jaren worden er meer bodemdaling en meer én zwaardere aardbevingen verwacht. Dit leidt tot een ernstige aantasting van het woon- en leefklimaat van vele inwoners.

Door de 3.4 aardbeving bij Zeerijp vorige week hebben overheid en wetenschappers toe moeten geven dat ook de onderbouwing voor het nieuwe meet- en regelprotocol niet blijkt te kloppen en dat ze nog minder weten over de risico’s dan we al wisten.

Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) heeft niet voor niets nu voor Groningen het hoogste alarmeringsniveau afgekondigd (code rood). Volgens SodM is vanuit het oogpunt van veiligheid naar verwachting een flinke productievermindering noodzakelijk. SodM gaat de komende twee weken bepalen met hoeveel, waar en hoe de gasproductie moet worden verminderd en zal hierover een advies uitbrengen aan de minister van Economische Zaken en Klimaat. Minister Wiebes beslist uiteindelijk wat er met de gasproductie moet gebeuren.

Nú maatregelen nodig!
De kans is groot dat er in onze regio hierdoor meer gas zal worden gewonnen. In het zuidelijke deel van onze regio is echter aanzienlijk minder meetapparatuur geplaatst dan in de rest van het aardbevingsgebied. Er is minder bekend over de gevolgen en de risico’s van de gas- en zoutwinning in dit gebied omdat er minder wordt gemeten! Meten is weten! Wij willen dat, NAM en Nedmag kennelijk niet.

Stichting Stop Zoutwinning vindt dit onverantwoord en wil dat er in dit gebied zo snel mogelijk meetapparatuur wordt bijgeplaatst. Help ons daarbij door uw lokale bestuurders en politici daar op aan te spreken!

Ook is Stichting Stop Zoutwinning van mening dat nu voldoende aangetoond is dat er onvoldoende kennis is over de gevolgen en de risico’s van mijnbouw in onze regio, laat staan van de combinatie van gas- en zoutwinning .

Wat we al wél weten is dat stoppen met gaswinning niet maakt dat de aardbevingen direct ophouden, maar het zorgt er wel voor dat er uiteindelijk minder en minder zware aardbevingen zullen zijn. Er moet alles op alles gezet worden om de gaswinning meteen te verlagen en zo snel mogelijk volledig af te bouwen.

Ook lijkt nu wel duidelijk dat de bodem in onze regio volledig verstoord is en dat uitbreiding van zoutwinning en activiteiten als geothermie en CO2-opslag in onze regio onverantwoord zijn en daarom niet mogen worden toegestaan.

Interview FD ‘De Nederlandse ondergrond is een jungle’

21 juli 2017  |  SodM


“Is het frustrerend dat het ondanks jarenlang onderzoek naar de aardbevingen in Groningen nog steeds niet duidelijk is bij welke gaswinning wat voor aardbevingen ontstaan?  Harry van der Meijden, inspecteur-generaal van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) lacht een beetje. Een beetje moeizaam ook. Aardbeving. ‘Ik wil juist proberen dat woord niet te gebruiken.’

Van der Meijden (65) is de hoogste toezichthouder in de Nederlandse gaswinning. Op instigatie van ‘zijn’ SodM besloot minister Kamp dit voorjaar om de gaswinning met 10% te verminderen. De Raad van State buigt zich nu over het wijzigingsbesluit van de minister, aangezien er door een reeks partijen protest is aangetekend tegen de voorgestelde winning van 21,6 miljard kubieke meter. (..)

Wel is aangetoond dat minder gaswinning leidt tot minder aardbevingen. Toch?
‘Ja. De NAM heeft echt hard gewerkt om met een model te komen dat voorspelt bij welke gasproductie aardbevingen optreden, hoe zwaar en waar de bevingen zijn. Dat model is ver ontwikkeld. Maar het blijft onvoldoende om te kunnen toetsen of wordt voldaan aan de normen van de commissie-Meijdam, die stelt dat Groningers niet slechter af moeten zijn dan mensen die elders in het land wonen.

Dus moet de gaswinning omlaag?
‘Ik wil de wereld niet langer de indruk geven dat we kunnen toetsen wat veilig is. Daar is een wetenschappelijk doorbraak voor nodig, die ik voorlopig niet zie.
Moeten we naar 33 miljard kuub, zoals de NAM eerst wilde? Naar 24 miljard kuub? Dat is een accuratesse die we niet kunnen geven. Juist toen we bij Loppersum de minste problemen verwachtten, begonnen daar weer de bevingen.'” Lees verder…